Tên di sản : Bến Cửa Hà
Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa
Loại di tích :
Di tích lịch sử
Sô quyết định : 345/QĐ-UBND
Giới thiệu
Cửa Hà là một khu danh lam thắng cảnh nổi tiếng từ xưa. Phong cảnh nơi đây thực sự là bức tranh sơn thuỷ hữu tình. Dãy núi đá cao vách dựng đứng, đỉnh núi có những mỏm nhấp nhô, tạo hình kì dị, nên thơ soi mình trên chiếc gương trong xanh của dòng sông Mã. Đoạn sông Mã khu vực này rộng hơn 200m, ven bờ được bồi bằng bãi cát lẫn sỏi nhiều màu, phẳng đẹp trông như bức thảm gấm hoa trải ven sông.
Bám dọc chân núi phía hữu ngạn có một ghềnh đá chìa ra khỏi mặt sông, tương đối bằng phẳng, rộng gần gần 500m2, nơi đây từ xưa đã được các bậc tao nhân mặc khách ca ngợi về cảnh đẹp thật là kì thú.
Vì vậy, từ xưa đến nay Cửa Hà đã là nguồn cảm hứng, đề tài nghệ thuật phong cảnh của những nhà văn, nhà thơ, hoa sĩ, nghệ sĩ…sáng tác ra những tác phẩm nghệ thuật đã được xuất bản.
Xưa kia, bến Cửa Hà nằm ven bờ phía hữu ngạn sông Mã, rộng khoảng hơn 3ha.
Phía bắc giáp đường ra bến phà Cửa Hà, phía nam giáp đường ra bến đò Cửa Hà, phía tây giáp đường Hồ Chí Minh, phía đông giáp sông Mã.
Trong kháng chiến chông Pháp từ những năm 1950 – 1954 khu vực này là tổng kho A – nơi dự trữ và trung chuyển lương thực, thực phẩm, các quân nhu yếu phẩm từ các vùng miền trong tỉnh để phục vụ các chiến trường. Toàn bộ khu vực Bến Cửa Hà đều làm những nhà kho bằng tranh tre nứa lá. Để thuận lợi trong việc vận chuyển, ở gần vách đá nhô ra mặt sông người ta đã làm phà nối đôi bờ tả - ngạn sông Mã. Đồng thời làm một con đò có dây cáp ở phía Nam cách phà khoảng 800m để sử dụng phòng khi phà bị đánh bom.
Đến khoảng những năm 1970, khu vực Bến Cửa Hà được xây dựng các nhà kho của công ty Lương thực Cẩm Thuỷ. Năm 1991, công ty Lương thực huyện Cẩm Thuỷ giải thể, các nhà kho để không. Đến năm 1994 một phần đất đai của bến Cửa Hà được phân cho các cơ quan huyện Cẩm Thuỷ sử dụng như: trung tâm chính trị, xí nghiệp giao thông, trường dân tộc nội trú, ngân hàng chính sách…phần đất còn lại đã chia cho dân sử dụng lâu dài.
Hiện tại bến Cửa Hà không còn hiện trạng như trước kia, khu bến phà và đò không còn sử dụng, chỉ còn lại hai bên đầu bờ sông các cột trụ và dây cáp, ngoài ra còn dấu tích của nhà kho lương thực cũ, nằm ở thửa đất số 39 gần giáp chân cầu Cẩm Thuỷ. Nhà kho này gồm 5 gian xây theo kiểu tường hồi bít đốc. Hiện tại nhà kho không còn nguyên vẹn phần mái đã bị hỏng, chỉ còn các bức tường xây bằng gạch.